• شار نوری

شارنوری یکی از مهم ترین پارامترهای روشنایی است که به میزان نور یا همان انرژی تابشی که از یک منبع نور در همه جهات خارج می شود، گفته می شود.

واحد اندازه گیری شارنوری

واحد اندازه گیری شارنوری، لومن Lm است و آن را با نماد یونانی فی نمایش می دهند.

شارنوری چگونه اندازه گیری می شود؟

شارنوری در آزمایشگاه های معتبر به وسیله دستگاهی به نام Goniophotometer (که در تصویر زیر مشاهده می کنید) اندازه گیری می شود.

چرا شارنوری مهم است؟

یکی از مواردی که حتما باید به آن توجه داشت این است که شارنوری پارامتری است که در اثر استفاده از منبع روشنایی (چراغ) و گذشت زمان ، میزان آن کاهش پیدا می کند. به همین علت و با توجه به تاثیر این کاهش شارنوری در کیفیت نور تولید شده قابل توجه است، این پارامتر یکی از مهم ترین پارامترها در تعیین کیفیت منبع روشنایی بیان می شود. تا جایی که (طبق بعضی از استانداردها) اگر شارنوری به 70 درصد مقدار اولیه خود برسد، عملاً آن منبع روشنایی به پایان عمر خود رسیده است. از این رو حفظ شار نوری به یکی از دغدغه های مهم برای تولید کنندگان حوزه روشنایی تبدیل شده است، زیرا به هنگام اعلام طول عمر چراغ، پارامتر شارنوری را نیز باید در نظر گرفت و با توجه به آن طول عمر را تعیین نمود.

• بهره نوری (Luminous Efficacy)

یکی دیگر از پارامترهای مهم در حوزه روشنایی، پارامتر بهره نوری می باشد که به میزان شارنوری خارج شده از منبع روشنایی به توان مصرفی گفته می شود.

واحد اندازه گیری بهره نوری

بهره نوری یا Luminous Efficacy را با واحد لومن بر وات اندازه گیری می کنند و با فرمول زیر قابل محاسبه است :

جالب است بدانید حداکثر مقدار بهره نوری برابر است با 680 لومن بر وات. یعنی اگر یک لامپ هیچگونه تلفاتی نداشته باشد 680 لومن بر وات بهره نوری خواهد داشت.

چرا بهره نوری مهم است؟

با توجه به کمبود انرژی برق و هزینه های بالای آن تولید کنندگان کلیه وسایل برقی همواره در تلاش هستند تا بهره وری محصولات تولیدی خود را افزایش دهند. بعبارتی به ازای میزان انرژی مصرف شده، کارایی بیشتری حاصل شود.

در امر روشنایی نیز این موضوع وجود دارد و محصولی مورد استقبال عموم قرار می گیرد که دارای بهره نوری بالاتری باشد و به ازای مصرف انرژی کمتری ، میزان روشنایی موردنیاز را تامین نماید.

• ضریب توان Power Factor

هر دستگاه توان مشخصی دارد که ممکن است به کار مفید تبدیل شود و یا به صورت کار غیرمفید هدر رود. به میزان توان دستگاه که تبدیل به کار مفید می شود، ضریب توان می گویند. بنابراین هرچه ضریب توان دستگاه بالاتر باشد آن دستگاه عملکرد بهتری دارد و هزینه کمتری را به بار می آورد. بعبارتی ضریب توان پایین، سبب افزایش هزینه ها می شود. و به این معنی است که انرژی برق به طور کامل به کار مفید تبدیل نمی شود.

ضریب توان توصیه شده از سوی شرکت های برق عددی بین 0.8 تا 1 است.

توان الکتریکی را به سه دسته : توان حقیقی یا اکتیو ، توان غیرحقیقی راکتیو و یا توان ظاهری تقسیم بندی می کنند.

اندازه گیری ضریب توان

میزان توان را می توان از فرمول زیر بدست آورد :

اندازه گیری ضریب توان با دستگاه

برای اندازه گیری ضریب توان از دستگاهی به نام Power Factor Meter استفاده می شود که در تصویر زیر یک نمونه از این دستگاه را مشاهده می کنید.

• شدت روشنایی (Luminous Intensity)

هر منبع نوری دارای یک میزان شارنوری است که به هنگام انتشار نور، در هر زاویه خاص مقدار متفاوتی از نور منتشر می شود. به علت این تفاوت میزان انتشار نور در زوایای مختلف کمیتی با عنوان “شدت نور” بیان شده است.که از میزان شارنوری خارج شده از منبع نوری در واحد زاویه فضایی به دست می آید و آن را با (I) نشان می دهند. و به میزان انتشار نور در یک جهت خاص (زاویه فضایی) شدت نور می گویند. و واحد آن (cd) یا کاندلا یا شمع می باشد.

دلیل استفاده از رفلکتور یا لنز

دلیل استفاده از رفلکتور یا لنز که به اجزاء نوری معروفند در چراغ ها همین شدت نور است. با به کار بردن اجزاء نوری در هر نوع منبع نوری می توان نور را در جهت خاصی از فضا منتشر کرد.

هرچه زاویه به کار رفته در یک منبع نوری کوچکتر باشد ، شدت نور خارج شده از آن بیشتر است. به همین علت است که دو منبع نوری یکسان ولی دارای اجزاء نوری (رفلکتور و لنز) متفاوت شدت نورهای متفاوتی دارند.

• درخشندگی

به میزان شدت نوری که بر واحد سطح (مترمربع) می تابد و به چشم ما بازتاب می کند، درخشندگی می گویند. این شدت نور می تواند از منبع نور (مثل لامپ یا خورشید) و یا بازتاب نور از سطوح باشد.

واحد اندازه گیری درخشندگی

واحد اندازه گیری درخشندگی کاندلا بر متر مربع (cd/m²)  است که آن را باL نمایش می دهند.

درخشندگی عاملی مهم که در عین حال می تواند آزار دهنده باشد!

عاملی که باعث می شود ما محیط اطراف خود را به خوبی ببینیم درخشندگی است. اما درخشندگی باید به میزان مناسب وجود داشته باشد. زیرا اگر از حد مجاز فراتر رود همین عامل مهم و حیاتی، به امری آزار دهنده بدل خواهد شد که چشم ها را خسته خواهد کرد و حتی آسیب هایی به چشم نیز وارد کند.

اندازه گیری درخشندگی

برای اندازه گیری میزان درخشندگی یک منبع از دستگاهی به نام لومینانس استفاد می کنند.که در تصویر زیر نمونه ای از این دستگاه را مشاهده می کنید.

• یکنواختی نور

یکنواختی نور رابطه مستقیمی با پخش نور (که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت) دارد. و همانطور که از اسم این پارامتر مشخص است، یکنواختی نور به میزان پخش نور در در محیط گفته می شود و از رابطه زیر بدست می آید :

U₀=E_min/E_Avg

• پخش نور

به میزان شار نوری که در زاویه ای مشخص منتشر می شود پخش نور گفته می شود. بعبارت دیگر به شار نوری متراکم شد در زاویه ای خاص پخش نور می گویند. که هر چه این زاویه بزرگتر باشد پخش نور گسترده تر می شود و همین امر بر یکنواختی نور نیز تاثیر مثبت یا منفی زیادی دارد.

منحنی پخش نور ( Light Distribution Diagram )

صفحه مندرجی در مقابل منبع نور قرار می دهند و با توجه به میزان شار نوری دریافت شده، تراکم آن را اندازه گیری می کنند و نموداری رسم می گرددکه به آن منحنی پخش نور می گویند.

انواع پخش نور :

برای مشاهده محصولات روشنایی شایان برق کلیک کنید.

کاربرگرامی امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید. ما مشتاقانه منتظر دریافت نظرات، انتقادات و پیشنهادات شما هستیم. هم چنین اگر سوالی در حوزه برق و روشنایی دارید می توانید از طریق چت آنلاین از ما بپرسید و یا از طریق تماس با ما با کارشناسان ما در ارتباط باشید.