ممکن است شما در خرید یک لامپ LED  برایتان سوال پیش آمده باشد که مشخصات فنی مهم چراغ LED چیست و اینکه هر کدام چه معنی دارند؟ ما در ادامه این مقاله به پاسخ به این سوال می‌پردازیم و در خرید به شما کمک بسیاری می‌کنیم.

۱- بهره نوری (Luminous Efficacy)

بهره نوری کمیت بسیار مهمی است که به طور کلی نشان دهنده این موضوع است که با توجه به مصرف انرژی که صورت گرفته چه مقدار نور تولید شده است.
به عبارت دیگر بهره نوری میزان شار نوری خارج شده از هر منبع نوری نسبت به توان مصرفی آن منبع نوری می‌باشد. بدیهی است هرچه میزان بهره نوری در یک منبع نوری بیشتر باشد، آن چراغ دارای راندمان بیشتر و مقرون به صرفه‌تر خواهد بود.
بهره نوری چراغ های تولیدی گروه صنعتی شایان برق بین 100 تا 120 متغیر می‌باشد.

2- درجه حفاظت (Ingress Protection)

نفوذ اجسام سخت خارجی و همچنین نفوذ آب به داخل اجسام الکترونیکی می‌تواند خسارات متعددی را به وسیله مورد نظر وارد کند که اغلب جبران ناپذیر می‌باشد. از این رو می‌بایست با روش‌هایی مطمین وسایل الکترونیکی را در برابر نفوذ هرگونه جسم سخت خارجی و یا آب محافظت نمود تا خسارت ناشی از خدمات به حداقل برسد.

میزان نفوذ پذیری وسایل و تجهیزات الکتریکی یکی از عوامل مهم در تعیین کیفیت آن‌ها می‌باشد. از این رو استاندارد IEC60529 درجه حفاظت را با کدهای استانداردی با دو حرف IP در کنار دو رقم نشان می‌دهد.(این ارقام بین 0 تا 6 می‌باشد) که رقم اول حفاظت در برابر جسم سخت خارجی و حفاظت افراد را نشان می‌دهد و رقم دوم حفاظت در برابر نفوذ آب را مشخص می‌کند. این دو رقم هر چه بیشتر باشند، نشان دهنده میزان حفاظت بیشتری است.

3- دمای رنگ (CCT) correlated color temperature

در حالت کلی با توجه به رنگ نورها، دمای رنگ را به سه دسته “سرد” ، “گرم” و “طبیعی” تقسیم بندی می‌کنیم.

دمای رنگ سرد (سفید سرد):

هرچه عدد دمای رنگ بیشتر باشد رنگ آن نور به سفید نزدیک‌تر می‌باشد و به آن نور “سرد” می گویند. به عنوان مثال 6000 درجه کلوین. به طور معمول رنگ سرد را با C.W (Cool White) نشان می‌دهند.

دمای رنگ گرم (سفید گرم):

هرچه عدد دمای رنگ کمتر باشد رنگ آن نور به زرد نزدیک‌تر می‌باشد و به آن نور “گرم” می‌گویند. به عنوان مثال 2700 درجه کلوین. رنگ گرم را با C.W (Warm White) نشان می‌دهند.

دمای رنگ طبیعی یا خنثی (دمای رنگ روز):

در دمای رنگ طبیعی، عدد دمای رنگ بین رنگ گرم و رنگ آن نور به روز نزدیک‌تر است. به عنوان مثال 4500 درجه کلوین. رنگ طبیعی را با N.W (Neutral White) نشان می‌دهند. عدد دمای رنگ در منابع روشنایی LED می تواند از 2700 درجه کلوین تا 9000 درجه کلوین متغیر باشد.

4- شارنوری

به میزان نور یا همان انرژی تابشی که از یک منبع نوری خارج می‌شود، شارنوری می‌گویند. واحد اندازه‌‌گیری آن لومن می‌باشد که با Lm نمایش داده می‌‌شود.

هرچه میزان شارنوری در یک منبع نوری بیشتر باشد آن منبع پر نورتر است. البته این موضوع را باید در نظر داشت که شارنوری بر اثر استفاده و گذر زمان در هر منبع نوری افت می‌کند. علت افت شار نوری فرسودگی اجزاء منبع نوری (بعنوان مثال چراغ) می‌باشد.

حفظ شار نوری :

حفظ شارنوری یکی از دغدغه‌های مهم برای تولید کنندگان حوزه روشنایی می‌باشد که سبب برتری آن‌ها نسبت به یکدیگر می‌گردد. با توجه به اینکه شارنوری تجهیزات روشنایی با گذر زمان افت می‌کند ، برای اندازه گیری میزان حفظ شارنوری، در ابتدا شارنوری اندازه‌گیری شده و سپس پس از گذشت مدت زمان معینی دوباره این عمل تکرار می‌گردد و به نسبت این دو مقدار، حفظ شارنوری می‌گویند.

5- شدت نور (Luminous Intensity)

هر منبع نوری دارای یک میزان شارنوری است که به هنگام انتشار نور، در هر زاویه خاص مقدار متفاوتی از نور منتشر می‌شود. به این علت تفاوت میزان انتشار نور در زوایای مختلف کمیتی با عنوان “شدت نور” بیان شده است.

میزان شارنوری خارج شده از منبع نوری در واحد زاویه فضایی به دست می‌آید و آن را با (I) نشان می‌دهند. همچنین به میزان انتشار نور در یک جهت خاص (زاویه فضایی) شدت نور می‌گویند و واحد آن (cd) یا کاندلا یا شمع می‌باشد.

دلیل استفاده از رفلکتور و لنز که به اجزاء نوری در چراغ‌ها معروفند، شدت نور است. با به کار بردن اجزاء نوری در هر نوع منبع نوری می‌توان نور را در جهت خاصی از فضا منتشر کرد. هرچه زاویه به کار رفته در یک منبع نوری کوچکتر باشد، شدت نور خارج شده از آن بیشتر است. به همین علت است که دو منبع نوری یکسان ولی دارای اجزاء نوری (رفلکتور و لنز) متفاوت، شدت نورهای متفاوتی دارند.

6- ضریب توان (Power factor)

به میزان توان دستگاه که تبدیل به کار مفید می‌شود، ضریب توان می‌گویند. بدیهی است که هر چه مقدار ضریب توان بیشتر باشد بهتر است و هرچه ضریب توان کمتر باشد هزینه بالاتر می‌رود. این امر می‌تواند منجر به قطع برق نیز  گردد.

چرا ضریب توان یک پارامتر در وسایل برقی مهم می‌باشد؟

اگر مهندس برق هستید و یا در زمینه برق مشغول به فعالیت هستید حتما بارها عبارت “ضریب توان” به گوشتان خورده است یا خودتان به کار برده‌اید. در ادامه می‌توانید درک بهتری از ضریب توان که ویژگی بسیار مهمی در تعیین راندمان وسایل برقی به شمار می‌رود، داشته باشید و در موقع خرید کالاهای برقی با توجه ویژه به این موضوع، بهترین انتخاب را داشته باشید.

در توضیح بیشتر ضریب توان بهتر است انواع توان الکتریکی را بشناسیم. که عبارتند از :

• توان حقیقی یا اکتیو
• توان غیرحقیقی راکتیو
• توان ظاهری

– توان حقیقی یا اکتیو:

توان حقیقی یا اکتیو که آن را با P نشان می‌دهند و با واحد وات (Watt) آن را اندازه گیری می‌کنند، به توانی گفته می‌شود که صرف عملکرد و کار واقعی (اعم از گرما، نور و … ) می‌شود.

– توان راکتیو:

توان راکتیو که آن را با Q نشان می‌دهند و با واحد ولت-آمپر راکتیو یا VAR آن را اندازه‌گیری می‌کنند، به توانی گفته می‌شود که در اثر اختلاف فاز و جلو و عقب شدن شکل موج‌های ولتاژ و جریان در توان حقیقی به وجود می‌آید. درواقع توان راکتیو هدر می‌رود و کاری انجام نمی‌دهد.

– توان ظاهری:

توان ظاهری که با S نمایش داده می‎‌شود و واحد آن ولت آمپر (VA) می‌باشد، به مجموع برداری توان‌های حقیقی (اکتیو) و غیر‌حقیقی (راکتیو) اطلاق می‌شود. همانطور که در مطالب فوق نیز اشاره شد، هرچقدر ضریب توان در یک سیستم الکتریکی به 1 نزدیک‌تر باشد، میزان توان حقیقی افزایش یافته و باعث نزدیک شدن  مقادیر S و P  می‌گردد. این پارامتر از طریق فرمول زیر قابل محاسبه است :

تعریف دیگری از ضریب توان

با توجه به توضیحات بالا در رابطه با انواع توان می‌توان تعریف دیگری از ضریب توان ارائه داد و آن این است که :

ضریب توان برابر با نسبت توان اکتیو به توان راکتیو است.

نمودار برداری زیر مفهوم ضریب توان را بیان می‌کند:

با توجه به شکل بالا و تعریف ضریب توان، فرمول محاسبه آن به شکل زیر است :

همانطور که از فرمول بالا می‌توان دریافت، با افزایش توان اکتیو، میزان ضریب توان نیز افزایش و با افزایش میزان توان راکتیو ضریب توان کاهش پیدا خواهد کرد.

ضریب توان عددی است بین 0 و 1 که هرچه این عدد به 1 نزدیک‌تر باشد راندمان آن وسیله بالاتر خواهد بود و هرچه صفر نزدیک‌تر باشد راندمان پایین‌تری خواهد داشت.

بعنوان مثال : ضریب توان چراغ خیابانی ال ای دی 200 وات هیمالیا محصول گروه صنعتی شایان برق برابر 0.95 درصد می‌باشد که عدد بسیار مطلوبی می‌باشد.

چرا ضریب توان یک ویژگی مهم است؟

حتما تا اینجای مقاله به اهمیت ضریب توان پی‌برده اید اما به طور خلاصه می‌توان موارد زیر را در اهمیت ضریب توان بیان کرد :

• پایین بودن ضریب توان(PF) منجر به بالا رفتن مبلغ قبض برق مصرفی خواهد شد.
•  به علت ضریب توان نامناسب در صورت بالا بودن میزان توان راکتیو ایجاد شده از سوی اداره برق امکان جریمه شدن وجود دارد.
• اگر ضریب توان در حد مطلوب نباشد، میزان برق مصرفی به کار مفید تبدیل نشده و به هدر می‌رود.
• افزایش توان غیرحقیقی، احتمال آسیب به سیستم‌های الکتریکی را افزایش می‌دهد.
• با افزایش ضریب توان می‌توان طول عمر بیشتری برای تجهیزات الکتریکی متصور بود.
• در دستگاه‌هایی مانند منابع تغذیه سوئیچینگ، هرچقدر مقدار ضریب قدرت کاهش یابد، باعث ایجاد افزایش اعوجاج هارمونیکی و پایین آمدن کیفیت توان می‌گردد.